نقد و نظری پیرامون دوره وزارت برادر اندیشمندمان آقای دکتر سید عباس صالحی /نوشته دکتر آیت پیمان

نقد و نظری پیرامون دوره وزارت برادر اندیشمندمان آقای دکتر سید عباس صالحی . دام توفیقاته .

در بین ۱۲ نفر وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی که با ۵ نفرشان همکاری مدیریتی داشتم ، که اغلب خوب بودند ، شخصیت علمی ، دانایی ، اخلاق ، و متانت و حکمت آقای دکتر سید عباس صالحی ممتاز بود .
وی شاَن یک مسئول فرهنگیِ ملی را خوب مراعات کرد .
و دسته گل به آب دادن های گاه و بیگاهِ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره ایشان به ندرت تکرار شد .
اما ناگفته نماند که ساختار وزارت ارشاد و معایب تنیده شده در تارو پود مدیریتی و کارشناسی این وزارتخانه و نفوذ افراد رانتخوار و ویژه خواران متنفذ مانع میشود که وزیر هرچه چقدر هم‌ خوب باشد ، موفق بشود که تحول فرهنگی به وجود بیاورد ، و همه وزرا در میان تارو پود چند لایه عموامل بازدارنده در این وزارتخانه گیر کردند و برخی هم سقوط کردند .
وزارتخانه ای بسیار پر هزینه و بسیار کم بازده که اسم ” فرهنگ و ارشاد اسلامی ” در آن مسمای مشهود و قابل توجهی ندارد.
در یک کلام مشکلات ساختاری و دیوانسالاری درون سازمانی و منافع فرد و گروه و هجمه های افراط گرایانه ی برون سازمانی متعارضین بسیار زیاد و چندگانگی و تکثر و تعدد متصدی گری فرهنگی و هنری و مطبوعاتی و سینمایی در نهادها و سازمان های مختلف هم عرض و تداخل وظیفه متعددی که آنان با این وزارتخانه ایجاد کرده اند ، همیشه مانع از آن بوده است که این وزارتخانه همانطور که در قانون آمده است ، متولی واقعی فرهنگ عمومی جامعه اسلامی باشد .
وزارت ارشاد هیچ دوره ای و هیچگاه نتوانست نقش سه گانه ذاتی خود ، یعنی نظارت ، هدایت و حمایت صحیح و سالم را برای تعالی فرهنگی کشور به خوبی ایفا کند .
در دوره طولانی ۸ سال معاونت و وزارت آقای دکتر صالحی هم نشد آنچه که باید می شد و انتظار میرفت.
در آغاز وزارتشان ، سه روز بعد از رای اعتماد مجلس ، در جلسه ای که در مرکز مدیریت حوزه با ۱۵ نفر از مدیران و صاحب نظران حوزه تشکیل داد و تقاضای دیدگاهها و نظرات شان را داشت ، در آن جمع که همه غیر از بنده و جناب آقای نواب بقیه خیلی با تعارف صحبت کردند ،
بنده تعارف را کنار گذاشتم و حرف هایی زدم که بنظر برخی از آن جمع احسن و بنظر برخی از آن جمع و خود جناب وزیر تلخ بود .
اما آنجه گفتم حقیقت برهنه بود .
عرض کردم : شما ۴ سال معاون اصلی وزارتخانه بودید و در افزایش خدمات جاری و مستمر معاونت فرهنگی موفق بودید اما در تحول و تغییر و بهبود اوضاع فرهنگ عمومی جامعه که هدف اصلی است هیچ پیشرفت محسوسی در دوره شما نسبت به قبل دیده نمیشود ، و علت آن، عیوب درونی مدیریت و اشکالات کارشناسی و قوانین و آیین نامه ها و دستورالعمل های کهنه و فرسوده و ناکار آمد قدیمی است که بیش از سه دهه به روز نشده اند و این وزارتخانه و نیروی انسانی غیر متخصص و غیر فرهنگی و تشکیلات عریض و طویل و دست وپاگیر آن با قریب ۴ هزار حقوق بگیر ! مانع سنگینی بوده است و شما با همان نیروهای فشل و همان مقررات معیوب ۴ سال کار معاونت کردید و کمترین تغییر در منابع انسانی و برنامه های فرسوده و نخ نما شده ندادید و این باعث شد که تلاش شما به تحول مورد انتظار فرهنگی نیانجامید .
حالا در راس وزارتخانه ای قرار گرفتید که هر ۵ معاونت دیگرش هم همین معضلات و معایب ریشه ای را دارند ، و چند مورد از معاونت هنری و معاونت سینمایی و معاونت مطبوعاتی ، و … مثال آوردم .
و گفتم اگر مثل ۴ سال معاونت فرهنگی ، بخواهید وزارت کنید ، بعد از شما همان قضاوتهایی که در مورد دیگر وزرای پیشین شد در موردتان میکنند و نهایتا” کارنامه ای معمولی و متداول از کارهای روزمره از خود برجای خواهید گذاشت .
عرض کردم خشت های کجی که در زیر بنای وزارت ارشاد گذاشتند موجب میشود که این دیواره های فرهنگ وهنر و سینما و رسانه همچنان کج بالا برود ، شما از خواستگاه حوزوی بودن و عالم‌ بودنت و اعتماد خوب و حمایت خاص رهبری و مراجع و حوزه از خودتان استفاده کنید و تغییرات لازم را در این وزارتخانه به وجود بیاور و کجیها و کژیهای آن را درست کنید و ساختار و برنامه ها را اصلاح کنید وگرنه مثل سایر وزرای پیشین موفق نمیشوید .
بعد سر میز ناهار خصوصی مصادیق و نمونه هایی را برایش توضیح دادم و سئوالاتش را جواب دادم ، و در مورد هدر رفت بودجه در جشنواره های بی خاصیت فجر و نمایشگاهها و همایش ها ی به درد نخور مصداقا” صحبت کردم .
و در آخر گفتم در رسانه ها مطرح میکنند که سکان وزارت ارشاد به دست یک استاد حوزه افتاد و این تعریف ها سطح توقع را بالا برد و کار شما را سخت تر کرد ،پس انتظار تغییر اساسی در این وزارتخانه از شما میرود و وی هم قبول داشت .

قرار شد این هم نشینی و هم اندیشی با آن جمع ۱۵ نفره ادامه یابد و یک نفر از اعضا هم‌ مسئول شد تا بصورت یک اتاق فکر تخصصی زود به زود جلسه تشکیل بشود اما نشد .
حالا ۴ سال به سرعت تمام شد و دیگرجلسه دومی هم در کار نبود و اگر بود بنده دعوتی نداشتم ، شاید اینگونه نظر دادن را نپسندیدند ! چون همان موقع همراهانش در خارج جلسه به بنده گفتند خیلی تند صحبت کردید و ایشان را درحضور علما در دوره معاونت فرهنگی شان نا موفق خواندید . و یکی دو نفر گفتند که وی را ناراحت کردید .
گذشت … و علیرغم چند دیدار موردی کوتاه کاری که در طول خدمتشان با وی برای اموری داشتم ، دیگر فرصتی برای تبادل نظر بدست نیامد .
قضاوت بنده و بسیاری از حوزویان این است که کارنامه اجرایی ایشان بهتر از وزرای پیشین بود اما تحول و تغییر و دست آورد فرهنگی مورد انتظار را نداشت و باز هم امور این وزارتخانه به روزمرگی و فعالیت های پر هزینه و کم اثر و کلیشه های تکراری و هدر رفت بودجه ها و زمان سپری شد .
به نظر بنده بعضی وزارتخانه ها و سازمانها ی فرهنگی و تبلیغی را باید یکسال تعطیل کنند تا معلوم‌ شود که بودن و نبودنشان چندان تاثیری در فرهنگ عمومی جامعه ندارد و نبودنشان مشکلی ایجاد نمیکند . و اگر بودجه فرهنگی را چند سال فقط خرج ازدواج و معیشت جوانان کنند ، هیچ خلاء و خلل جدیدی در فرهنگ و اخلاق و معنویت و دین داری در جامعه بوجود نمی آید و وضع از این که هست بهتر اگر نشود که میشود بدتر نخواهد شد.!
به جناب استاد سید عباس صالحی و همکارانش خسته نباشید میگویم و انتخاب وی به عضو جدید شورای دین پژوهان کشور را تبریک میگویم و خرسند هستم که از حضور عالمانه ایشان در این شورا من بعد بهره مند خواهیم شد . ان شاء الله .
با تجدید ارادت
آیت پیمان
قم ، ۲۱ مرداد ۱۴۰۰