موسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی در سه نوبت در فصول مختلف سال، با حضور منجمان، اعضای ستاد استهلال و فضلای حوزه علمیه قم در اوقاتی که مانعی مثل ابر و غبار در افق نبوده و مکان‌هایی که نور شهر و روستا یا تردد خودروها وجود نداشته، در فاصله حدود ۶۰ کیلومتر بیرون شهر قم با دقت تمام مساله را بررسی ونتیجه آن را با تعیین زمان دقیق بجا آوردن نمازصبح اعلام کردند.
پژوهشگران «موسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی» با حضور با حضور برخی از منجمان و اعضای ستاد استهلال و همراهی قریب به ۱۵ تن از فضلای حوزه علمیه قم در تحقیقی با عنوان «موضوع‌شناسی فجر صادق و تعیین وقت نماز صبح»، نتیجه آن را با تعیین زمان دقیق بجا آوردن نمازصبح اعلام کردند.
در گزارش موسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی آمده است: یکی از مقدمات پراهمیت نماز که شناخت دقیق و مراعات آن واجب است، مساله اوقات نماز است که تاثیر قطعی در صحت نماز دارد، چرا که خواندن همه نماز پیش از وقت، هرچند از روی جهل به حکم یا موضوع یا سهو و غفلت باشد، باطل است؛ و بعد از وقت، -حتی اگر لحظه‌ای گذشته باشد- قضا خواهد بود.
این وقت‌شناسی، در ماه مبارک رمضان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ زیرا نیت روزه و امساک بر اساس ابتدای وقت نماز صبح (طلوع فجر صادق) یعنی هنگام اذان صبح است و پایان روزه‌داری و وقت افطار، ابتدای وقت نماز مغرب، یعنی هنگام اذان مغرب است؛ لذا در ماه مبارک رمضان، مومنان نسبت به این مساله عنایت و حساسیت بیشتری دارند و سوال‌های زیادی از سوی آنان مطرح می‌شود، هرچند اکثر مردم به اذان اعلامی صداوسیمای جمهوری اسلامی اعتماد کرده و مطابق آن عمل می‌کنند و چنانچه بر اساس همان اعتماد و اطمینان نماز بخوانند و روزه بگیرند، صحیح و مجزی است همان‌گونه که در فتاوای برخی از مراجع معظم تقلید نیز به آن اشاره‌شده است.
ولی از آنجایی‌که برخی از مکلفان نسبت به اذان صبح دچار تردید شده و از محضر رهبر معظم انقلاب اسلامی و برخی مراجع دیگر تقلید (دامت برکاتهم) استفتا کرده‌اند و آن بزرگواران نیز پس از تحقیق موضوعی مساله، نظر مبارک خود را اعلام فرموده‌اند: «که برای روزه‌داری و نماز، احتیاط کرده و از ابتدای شروع اذان صبح اعلامی از سوی صداوسیمای محل، امساک کرده و از مبطلات روزه پرهیز کنند و برای بجا آوردن نماز صبح، دقایقی صبر کنند تا مطمئن شوند وقت نماز صبح فرارسیده است».
لذا موسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی برآن شد تا برای اطمینان بیشتر، پژوهشی میدانی انجام دهند، در نتیجه در سه نوبت در فصول مختلف سال، با حضور برخی از منجمان و اعضای ستاد استهلال و همراهی قریب به ۱۵ تن از فضلای حوزه علمیه قم در اوقاتی که مانعی مثل ابر و غبار در افق نبوده و مکان‌هایی که نور شهر و روستا یا تردد خودروها وجود نداشته، در فاصله حدود ۶۰ کیلومتر بیرون شهر قم با دقت تمام مساله را بررسی و نتیجه آن را اعلام داشتند.
در سال جاری چون بسیاری از مومنان و حتی دفاتر برخی از مراجع معظم تقلید مساله را جویا شدند، توجه مومنان را نسبت به مراعات همان احتیاطی که از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی و برخی دیگر از مراجع تقلید توصیه‌شده است، جلب می‌نماید: یعنی برای روزه‌داری از ابتدای اذان صبح امساک کرده و از مبطلات روزه پرهیز کنند و برای بجا آوردن نماز صبح، «۸ دقیقه از اول اذان» صبر کنند، اما نسبت به وقت اذان مغرب و افطار روزه، اذان اعلامی صداوسیما کافی است و تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای مشاهده نشده است.
در پیوست این گزارش، آمده است: قال الله الحکیم … وَکُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ یتَبَینَ لَکُمُ الْخَیطُ الْأَبْیضُ مِنَ الْخَیطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ- (۱۸۷ بقره) تشخیص اوقات صحیح زمان طلوع فجر صادقی نقش مهم و اساسی در تعیین اوقات برخی از اعمال عبادی از جمله نماز و روزه دارد.
از آنجا که رصد دفیق این امر برای عموم مردم امکان پذیر نیست و توسعه شهر‌ها و پدید آمدن موانع دید، کار را دشوارتر کرده است و اغلب افراد با اعتماد بر اذان اعلامی از رسانه‌ها و أوقات معین شده در تقویم‌ها برنامه عبادی خود را تنظیم می‌کنند لذا آنچه به عنوان منبع و مأخذ عمل رسانه‌ها و تقویم‌ها قرار می‌گیرد باید مورد اعتماد و مشاهده عینی افق توسط افراد خبره صورت گیرد.
لذا امضاء کننده گان ذیل جهت رصد افق و تعیین دقیق زمان طلوع فجر صادق، برای سومین بار در بیابان اطرف قم (بعد از گوه سفید) با مختصات جغرافیایی غرض ۳۴ درجه و ۵۶ دقیقه و ۱۸/۳ ثانیه و طول ۵۱ درجه و ۱۶ دقیقه و ۴۷/۱ ثانیه و ۸۲۵ متر ارتفاع از سطح آب‌های آزاد جهان، و در تاریخ ۱۳۹۶/۹/۱۰ مصادف با ۱۲ ربیع‌الاول ۱۴۳۹ در ساعت ۴:۵۰ دقیقه پیش از اذان صبح حضور یافتند و با دقت تمام افق و محل طلوع فجر را رصد نمود.
براین اساس زمان طلوع فجر صادق در افق محل رصد ساعت ۵:۳۴ دقیقه مشاهده گردید که نسبت به زمان اعلامی در پایگاه اطلاع رسانی مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، هشت دقیقه تاخیر دارد.
گفتنی است، اسامی امضا کنندگان گزارش فوق عبارتنداز: محمدحسین فلاح‌زاده، سیدرضا قلمکاریان اصفهانی، عباس مقیسه، رضا مختاری، علیرضا موحدنژاد، سیدعلی میرسالاری،هاشم نیازی، محسن احمدی، سیدرضا پیامبرپور، مجید داداش‌نژاد، مرتضی سعیدی نجفی، سیدمرتضی صاحب فصول، امیربهاء‌الدین علائی‌نژاد.
