استاد رضا استادی با اشاره به اینکه فلسفه اجازات و تصحیح کتب، مصون ماندن از تحریفات است، اظهار کرد: منبر و تبلیغ، مداحی، امور حسبیه و وجوهات نیز اجازه می‌خواهد که مهمترین بخش اجازات، اجازه اجتهاد است، اما امروزه برخی خودشان را بدون اجازه به عنوان مجتهد به جامعه معرفی می‌کنند.
به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی نقد و بررسی کتاب «اجازات العلما» با حضور استاد رضا استادی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دیگر اساتید از سوی سازمان علمی وفرهنگی آستان قدس رضوی- نمایندگی قم برگزار شد.
در این نشست کتاب دو جلدی «اجازات العلما» حاوی اجازه علما از لابه لای نسخه‌های خطی موجود در آستان مقدس رضوی که حاصل زحمات فهرست نگار بخش خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، براتعلی غلامی‌مقدم بود، مورد نقد و بررسی قرار گرفت. این کتاب در مرحله بعدی توسط سیدمحمدرضا رضاپور به رشته تحریر درآمده است.
استاد رضا استادی، در این نشست با اشاره به فلسفه اجازات، گفت: پیامبر(ص)، هم در دریافت هم در نگهداری و هم در ابلاغ و بیان مطالب، معصوم هستند و بعد از ایشان ائمه(ع) هم این عصمت را دارند ولی بعد از ائمه(ع) احتمال خطا در افراد دیگر حتما وجود دارد و فرد ممکن است چیزی را درست بگیرد و حفظ کند ولی در بیان خطا کند و یا برعکس.
وی افزود: روایات ما در ۴۰۰ رساله، یعنی اصول اولیه نوشته شده بود و بعدا علما از روی آن به عنوان نسخه اصل تلاش کردند بنویسند و شاید در این انتقال خطاهایی ایجاد شده باشد؛ علما از ابتدا به این فکر بودند که ما موظف هستیم که معارف ائمه(ع) و اصحاب آنها را به حال خود رها نکرده و جمع کنیم لذا در این مسیر قدم برداشتند و همه اینها از حیث ادب عربی، افراد توانمندی بوده‌اند.
استادی بیان کرد: مجمع‌البیان ما یک کتاب عربی غنی است و بنده بارها شینده‌ام که می‌گویند به جای مغنی همین کتاب خوانده شود زیرا بهتر و قوی‌تر است. از افتخارات ما این است که در طول قرون متمادی جز صد سال اخیر، کسی به کتاب‌های شیعه از لحاظ ادبیات عربی آن ایراد نگرفته است و عموما ادبیات عربی علمای ما بسیار خوب بوده تا دوره معاصر که تغییرات زبانی عربی زیاد شده و ممکن است خلل‌هایی داشته باشیم.
آفت عدم رعایت اجازات
استادی با اشاره به اینکه اگر پدیده اجازه و تصحیح که مرسوم بوده به درستی رعایت می‌شد امروز بسیاری از مشکلات را در این زمینه نداشتیم، تصریح کرد: الان برخی کتابها را داریم که نه نزد کسی قرائت شده نه اصل وجود آن مورد تایید است و برخی می‌گویند به درد می‌خورد یا نمی‌خورد، زیرا بنا بوده ما کتابی را بپذیریم که یا اصل باشد یا با نسخه اصل مطابقت داشته باشد، البته علمای ما واقعا در این زمینه زحمت زیادی کشیده‌اند.
وی افزود: این زحمت علما سبب شده تا معارف ما از آسیب محفوظ باشند، الان کتب حدیثی به ده درجه تقسیم شده و اگر این مسائل رعایت می‌شد همه درجه اول و دوم بودند. به هر حال فلسفه اصلی تصحیح، مصون ماندن کتب از تحریف و از بین رفتن بوده است و این کار بسیار لازم و خوبی هم بوده و خوب انجام شده ولی فراگیر نشده و چون فراگیر نشده کتبی داریم که قرائت نشده و مقابله نشده است و در آن تردیدهایی ایجاد می‌شود.
استادی بیان کرد: این کتابها البته وضعیت متفاوتی دارند، برخی فقط قرائت استاد بوده است ولی برخی تحقیق کامل جدی به دنبال آن بوده و شاگرد اجازه پرسش هم داشته است؛ گاهی دو یا سه بار و کمتر و بیشتر مقابله شده است. اگر امروز ما کافی و من لا یحضر الفقیه و … داریم محصول این تلاش‌هاست و نسخ مختلف آن هم اختلافات کمی با هم دارند.
وی افزود: علما همانطور که در حفظ و کتابت کتب حدیثی اهتمام داشته‌اند به کتب فقهی هم توجه کرده‌اند؛ بسیاری از تصحیحات هم برای کتب فقهی اصولی و حتی کتب غیر شیعیان است. به صورت کلی درباره کتب مورد نیازشان به دنبال کتاب‌های تصحیح‌شده و قرائت شده می‌رفتند لذا در اجازات داریم که مثلا این کتاب چند بار حتی تا هفت بار نزد استاد، قرائت شده است.
منبر و مداحی هم نیازمند اجازات است
وی اضافه شد: فلسفه اجازات متاسفانه به درستی رعایت نشد و اگر می‌شد اشکالات کار بسیار کمتر بود. قبلا منبری باید اجازه می‌گرفت تا از کتابی استفاده کند وگرنه اینکه هر کسی بتواند هر چیزی را بگوید درست نیست؛ برای حفظ معارف باید منابع تایید شده در اختیار مبلغ و منبری قرار می‌گرفت و او با اجازه آن را مورد استفاده قرار می‌داد.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: مداحی هم اجازه لازم دارد؛ اجازه امور حسبیه حتما لازم است و باید به کسانی اجازه داده شود که مردم به او اعتماد کنند، اجازه گرفتن وجوهات هم جزئی از اجازات بوده است و مهمترین مسئله اجازه اجتهاد است که الان مغفول واقع شده است؛ اینکه هر کسی خودش، خودش را به عنوان مجتهد معرفی کند درست نیست. مرحوم آیت‌الله اراکی معتقد بود کار هر کسی نشان می‌دهد مجتهد است یا خیر؛ این جمله در مورد افرادی مانند ایشان درست است ولی اینکه هر کسی سفره‌ای پهن کند باید اجازه اجتهاد داشته باشد که در گذشته با دقت هر چه تمامتر انجام می‌شده است.
